SALM

Salm 53

Dywed yr ynfyd yn ei galon, "Nid oes Duw." (Salm 53:1).

Gwelir yma’r credadun yn cyhuddo’r anghredadun o ynfydrwydd - ffolineb. Golygfa wahanol a welir yn ein dyddiau ni. Gwelir heddiw, yr anghredadun yn cyhuddo’r credadun o’r ffolineb eithaf. O’r ddwy, rhaid i’r credadun ddewis yr olaf. Nid yn ei ddawn ddifenwi y gorwedd cryfder y credadun ond yn ei barodrwydd i gael ei ddifenwi er mwyn ei Dduw.

Yn ôl pryddest Cynan (1895-1970), cyhuddwyd y cenhadwr John Roberts (1853-1949) o’r ffolineb eithaf pan benderfynodd fynd yn genhadwr dros Iesu i Tsieina.

Ffŵl, ffŵl i’th gladdu dy hun

Yn China ddyddiau d’oes,

A thaflu gyrfa aur i ffwrdd

I sôn am Waed y Groes.

Erys her yng ngeiriau Halford Luccock (1885-1961): The Christian religion never strikes its most compelling notes, never gets into the treble clef, until it frankly admits the charge that it is tinged with irrationality.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sulgwyn. Echel ein Hoedfa Deulu bore Sul (10:30) fydd Actau 2:1: Ar ddydd cyflawni cyfnod y Pentecost yr oeddent oll ynghyd yn yr un lle. Trwy gyfrwng gair, gweithred, darlun a rhuban ystyriwn arwyddocâd y cymal: yr oeddent oll ynghyd. Yn, a thrwy’r Ysbryd Glân cawn ein tywys i undod â Duw yng Nghrist, a thrwy Crist â’n gilydd. Ym mywyd a chenhadaeth yr eglwys, dim ond hyn sydd bwysig: Byddwch yn gytûn ymhlith eich gilydd (Rhufeiniad 12: 16a). Croesawir ymwelwyr o Fadagascar, ac mae’n fwriad gennym anfon gair o gyfarchiad i’n brodyr a chwiorydd yn Eglwys y Tronavato ym Madagascar.

Wrth y bwrdd, hyfrydwch gennym, y Sul hwn eto fydd cael derbyn aelodau newydd i’n plith. Hefyd, cawn gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint.

Er nad yw plant yn cymuno yn eglwys Minny Street, mae’n fwriad gennym fod y plant a’r plantos yn dysgu beth yw arwyddocâd y ddefod hon. I wneud hynny, rhaid iddynt ddeall beth sydd yn digwydd, ac o’r herwydd symleiddiwyd yr eirfa ac addaswyd y delweddau’r mymryn lleiaf i gynnwys, addysgu a pharatoi’r ifanc yn ein plith.

Bydd paned a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi'r oedfa.

(‘Dewch i’r Parti!’. Ein Gweinidog fydd yn arwain Oedfa BBC Radio Cymru a ddarlledir bore a phrynhawn dydd Sul.)

Gan ei fod bellach wedi gorffen y gyfres o homilïau a myfyrdodau yn seiliedig ar fywyd a phrofiad y Seintiau Cymreig, mae cyfle i Owain ail-gydio yn y gyfres pregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Yn Oedfa Hwyrol (18:00) y Sulgwyn, Simon fodd testun ein sylw, Simon o Samaria, Simon y Swynwr (Actau 8:9-25). Pa neges sydd gan hwn ar ein cyfer tybed? Nid gallu i’w drin yn ôl mympwy dyn yw’r Ysbryd Glân, ond awdurdod y mae’n rhaid ufuddhau iddo.

PIMS nos Lun (5/6; 19:00-20:30 yn y Festri): Addfwynder (Galatiaid 5:22).

Bydd ein Hymddiriedolwyr yn cwrdd nos Fercher. Gofynnwn am fendith Duw ar ei gwaith.

Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd: Yr Athro John Gwynfor Jones (500 mlwyddiant y Diwygiad Protestannaidd a Martin Luther) 19:30 yn Eglwys Canol y Ddinas (URC), Windsor Place. Gweddïwn am wenau Duw ar waith a chenhadaeth Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd.

ADOLYGU

Yng nghanol dy adolygu, prin fod amser gennyt i ddarllen unrhyw beth ond dy nodiadau a’th werslyfrau; ond gall y Llyfr fod yn gymorth wrth fynd i’r afael â’r llyfrau; gall y Gair helpu gyda’r holl eiriau sydd angen i ti ddeall, dehongli a chofio. Mae ambell adnod yn adnodd adolygu!

Dyma weddi fach i’th gynnal trwy’r arholiadau:

O! Dduw Dad, dyro gymorth i mi wrth baratoi i’r arholiadau hyn.

Rho i mi, os gweli’n dda o’th ddoethineb:

Doethineb yr ARGLWYDD osododd sylfeini’r ddaear; a’i ddeall e wnaeth drefnu’r bydysawd. (Diarhebion 3:19)

Pan mae’r gwaith yn drwm, a dal ati i ddal ati yn anodd,

Os gweli’n dda, rho i mi ddalifyndrwydd:

Mae’r rhai sy’n dal ati yn wyneb treialon yn cael eu bendithio gan Dduw. (Iago 1:12)

Arholiadau; fe ddônt i ben,

Daw diwedd i’r adolygu,

Rho i mi, os gweli’n dda hunanddisgyblaeth:

Dydy disgyblaeth byth yn bleserus ar y pryd (mae’n boenus!) - ond nes ymlaen dyn ni’n gweld ei fod yn beth da. (Hebreaid 12:11)

Yng nghanol yr holl boeni,

Fi’n poeni,

Anwyliaid yn poeni amdanaf,

Os gweli’n dda, rho i mi, ac i bawb sydd yn annwyl gennyf ymddiriedaeth:

Y mae gennyf gryfder at bob gofyn trwy yr hwn sydd yn fy nerthu i. (Philipiaid 4:13)

Bendithia fi, nawr a phob amser â sicrwydd o’th fendith:

Plîs bendithia fi...Cynnal fi! Cadw fi’n saff. (1 Cronicl 4:10)

Clyw a derbyn fy ngweddi a’m gweddïau. Amen.

CYTGAN

Pwy yw hon sy’n dod i fyny o’r anialwch,

yn pwyso ar ei chariad?

Deffroais di dan y pren afalau,

lle bu dy fam mewn gwewyr gyda thi,

lle bu’r un a esgorodd arnat mewn gwewyr.

Gosod ni fel sêl ar dy galon,

fel sêl ar dy fraich;

oherwydd y mae cariad mor gryf â marwolaeth,

a nwyd mor greulon â’r bedd;

y mae’n llosgi fell ffaglau tanllyd

fel fflam angerddol.

(Caniad Solomon 8:5-7 BCNad)

Canys cariad sydd gryf fel angau: cytunai’r esbonwyr i gyd mai dyma uchafbwynt Caniad Solomon. Nid hardd a da yn unig mo cariad, ond cryf hefyd - mor gryf â marwolaeth ei hun. Onid cryfach? Tân ysol ydyw, a wrthwyneba ac a ddeil yn erbyn pob ymgais i’w ddiffodd. Nid rhywbeth sentimental ydyw; gall wynebu, a goresgyn unrhyw a phob peth.

Benthycwn brofiad William Williams (1717-91), yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Anfeidrol felys yw dy hedd,

a chryf dy gariad fel y bedd.

Amen

HYWEL GWYNFRYN YN CYFWELD JOHN PENRI

Tua 1563, ganwyd bachgen o’r enw John Penri yn fferm Cefn-brith, ym mhlwyf Llangamarch, Sir Frycheiniog. Heddiw, nodir Dydd John Penri - nodir ei farw ym mis Mai 1593, ond nodir mwy o lawer na hynny, nodir cenedlgarwch John Penri. Deallodd John Penri mae rhodd oddi wrth Dduw yw’r genedl Gymraeg. Deallodd nad maneg yw’r iaith Gymraeg, ond llaw, a dim ond a’r llaw honno y gellid cydio’n iawn yng nghyfoeth yr Efengyl. Mynnodd yr hawl i bregethu i’w bobl yn y Gymraeg, iddynt gael deall, ac o ddeall, derbyn yr Efengyl. Nodir heddiw hefyd ei radicaliaeth, radicaliaeth a aflonyddodd ar segurdod crefydda a chrefyddwyr ei gyfnod. Nodir hyn heddiw, gan gyhoeddi fod cenedlgarwch a radicaliaeth Gristnogol yn fyw o hyd, a bod eu parhad fel realiti yn ein Cymru ninnau yn llwyr ddibynnol ar y gwerth a rhoddwn arnynt.

O gydio yn y ddolen isod, ceir cyfle i wrando ar Hywel Gwynfryn yn cyfweld John Penri.

SALM

Salm 84

Cafodd hyd yn oed aderyn y to gartref,

a’r wennol nyth iddi ei hun,

lle mae’n magu ei chywion, wrth dy allorau du,

O! Arglwydd y Lluoedd, fy Mrenin a’m Duw.

Gwyn eu byd y rhai sy’n trigo yn dy dŷ,

yn canu mawl i ti’n wastadol.

(Salm 84:3,4)

Daw’r gwenoliaid i Eglwys Llanfihangel Rhos-y-corn bob haf. Adeiladant eu nythod yng nghyntedd yr eglwys hynafol mewn pryd i’r noswyl o weddi a gynhelir cyn y Dyrchafael bob blwyddyn. Mae’r ffaith bod yr eglwys yn olau yng nghanol y nos yn peri syndod i’r adar. Maent yn hedfan yn ôl ac ymlaen trwy’r drws a rhwng y bwâu am y ddwy awr gyntaf, ond o’r diwedd fe ddeuant yn gyfarwydd â’r canhwyllau gan fynd yn ôl i’r nythod i ymlonyddu.

Nid annhebyg i ymateb y gwenoliaid i’r goleuni yw ein hymdrechion ninnau wrth geisio ymdawelu mewn gweddi o flaen Duw. Ar y dechrau fe â ein meddyliau ar grwydr. Hedfanant i bob cyfeiriad fel adar bach gwyllt. Ond ar ôl i’r munudau fynd heibio maent yn blino ar yr ymgais hon i ddianc rhag y goleuni. Deuant yn ôl at Dduw a nythant ynddo yn dawel a diolchgar. Canfyddant eu bod yn ddiogel gyda’u Harglwydd.

(OLlE)

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Dros y Sul, ein braint fel eglwys fydd cael gwrando cenadwri a derbyn arweiniad gan y Parchedig Andrew Lenny (Aberystwyth). Gwyddom y cawn ganddo bregethu meddylgar a phregethau buddiol a bendithlawn. Gweddïwn am wenau Duw ar Oedfaon y Sul. Yn ôl ein harfer, bydd yr Oedfa Foreol am 10:30. Cynhelir yr Ysgol Sul, a bydd ein plant a phlantos yn parhau i ymdrin â Ffrwythau’r Ysbryd, gan ganolbwyntio y tro hwn ar Ffyddlondeb. Parhawn i barchu gorchymyn Iesu, Portha fy ŵyn, a’n llafur yn ddiarbed i hyfforddi ein plant a phobl ifanc. Bydd yr Oedfa Hwyrol am 18:00. Boed bendith ar y Sul.

Dymunwn bob hwyl a bendith i bawb a fydd yn cyfrannu i lwyddiant Eisteddfod lawen yr Urdd Pen-y-bont ar Ogwr, Taf ac Elái, boed wrth gystadlu neu berfformio, beirniadu, sylwebu neu stiwardio.

DYRCHAFAEL EIN HARGLWYDD

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Gwelir ar ambell ddrws caeedig yr arwydd: Do Not Disturb. ‘Peidiwch ag Ymyrryd’: mae ynom dueddiad fel pobl ffydd i osod y fath orchymyn wrth fwlyn drws ein calon. At ddrws clo ein calon fe ddaw allwedd y Dyrchafael.

Cyn y Dyrchafael mae presenoldeb Crist wedi ei gyfyngu i un lle ac i gyfnod penodol o amser. Ar ôl y Dyrchafael mae ei bresenoldeb yn britho pob lle a phob cyfnod. Dichon mai yno mai'r drafferth. Onid yw’n haws ymdopi â Christ sydd yn gyfyngedig i un lle ac i un cyfnod hanesyddol? Mae gennym i gyd ein delweddau ohono, delweddau a grëwyd (ac a garcharwyd) gan ein magwraeth a’n meddylfryd ein hunain. Gwnawn Grist ar ein llun a’n delw.

Ond nid ein heiddo ni mo Christ; eiddo Crist ydym ni. Golyga hyn nad oes gennym fonopoli ar ei bresenoldeb nac ar ei fendith. Mae’r Dyrchafael yn amlygu hyn o ffaith. Cofiwn eiriau Crist i’w ddisgyblion: ...chwithau arhoswch yn y ddinas nes eich gwisgo chwi oddi uchod â nerth. (Luc 24:49b) Yn y chwithau arhoswch hwnnw fe’n rhybuddir na allwn ni reoli symudiadau’r Ysbryd Glân. Onid dyna’r ymyrraeth â’n byw a’n bod, ein crefydd a chrefydda a ofnwn gymaint? Yn sgil y Dyrchafael nid oes yr un tamaid o’r ddaear hon, na’r un tamaid lleiaf ohonom yn rhy anghysbell i brofi gwefr a her y Crist atgyfodedig a dyrchafedig.

(Actau 1:1-11; Luc 24:44-53)