CYTGAN

Mor brydferth yw dy draed mewn sandalau, O! ferch y tywysog!

Y mae dy gluniau lluniaidd fel gemau

o waith crefftwr medrus.

(Caniad Solomon 7:1 BCNad)

Gwêl yr anwylyd yn awr ei gariad yn dawnsio: efallai mai disgrifiad o ddawns briodas sydd yma. ‘Roedd gwledd a dawns yn rhan anhepgor o briodas Iddewig, er y ceid achosion gwahanol i ddawnsio. Ceid dawnsio adeg y cynhaeaf, ...a phan ddaw merched Seilo allan i ddawnsio... (Barnwyr 21:21) neu i ddathlu buddugoliaeth ar elynion, ...cymerodd Miriam y broffwydes, chwaer Aaron, dympan yn ei llaw, ac aeth yr holl wragedd allan ar ei hôl a dawnsio... (Exodus 15:20). Bu’r ddawns yn gyfrwng moliannu Duw, dawnsiodd Dafydd o flaen yr arch, Yr oedd Dafydd yn gwisgo effod liain a dawnsiai â’i holl egni o flaen yr ARGLWYDD (2 Samuel 6:14) Nid pawb oedd yn gwerthfawrogi dawnsio Dafydd, fodd bynnag, ...yr oedd Michal merch Saul yn edrych trwy’r ffenestr, a gwelodd y Brenin Dafydd yn neidio ac yn dawnsio o flaen yr ARGLWYDD, a dirmygodd ef yn ei chalon. (2 Samuel 6:16)

A oes le tybed i ffurfiau ymarferol i ddangos llawenydd ynglŷn â chrefydd? Er mor amlwg y gân a chanu, tybed nad oes le i symud ac i ddawns hefyd fel mynegiant o’n profiad crefyddol? Rhaid, wedi’r cyfan, cael mynegi gorfoledd ein hiachawdwriaeth!

Benthycwn brofiad y Salmydd yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Molwch ei enw â dawns (Salm 149:3a).

Amen

SALM

Salm 74

Credir yn gyffredinol bod y galar yn rhan gyntaf y salm hon (Salm 74:1-11) yn gysylltiedig â dinistrio'r deml gan fyddinoedd Babilon yn y chweched ganrif cyn Crist. Dinistriwyd popeth yn y deml. Rhoed y cysegr ar dân. Halogwyd Tŷ Dduw. Nid oedd arwyddion gobaith yn unman, ac nid oedd broffwyd ar gael i arwain y bobl wasgaredig oedd yn weddill. Yn ei hanobaith, gofyn mae'r rhan gyntaf, am ba hyd yr oedd hyn yn mynd i barhau a pham y digwyddodd y fath drychineb.

Yn ail hanner y salm, y mae'r bobl yn datgan ei hymddiriedaeth yn Nuw ac yn ymollwng i'w foli: Ond ti, O! Dduw, yw fy mrenin erioed...Ti osododd holl derfynau'r ddaear (Salm 74:12a,17a). Yna try'r bobl at ei Duw i erfyn arno i beidio â'i hanghofio: Cyfod, O! Dduw, i ddadlau dy achos (Salm 74:22a) oedd ei chri, yn wyneb crechwen a chrochlefain cynyddol y gelyn.

Er iddynt beidio gwybod am ba hyd y pery'r argyfwng a ddaeth i'w rhan nac amgyffred pam y daeth dinistr i Dŷ ei Duw, y mae pobl Dduw yn rhoi ei hymddiriedaeth ynddo. Duw yw ei hunig obaith. Bu'n obaith iddynt mewn dyddiau a fu. Yntau yw ei gobaith yn ei hargyfwng presennol. Er waethed yr argyfwng, mae pobl Dduw bob amser yn gwybod ble i droi.

WYTHNOS CYMORTH CRISTNOGOL - 'MIGRANT MOTHER'

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Mae’n Wythnos Cymorth Cristnogol. O’r herwydd cynigaf yn wrthrych a chyfrwng i’r ‘Munud i Feddwl’ heddiw Migrant Mother (1936) gan Dorothea Lange (1895-1965).

Dyma fam sydd â'i hwyneb yn graith o ofid - gofid penodol, uniongyrchol. Mae ei llaw dde yn plycio wrth ei boch, gan dynnu lawr cornel ei cheg. Mae hi’n dlawd - yn amlwg ddigon - ond mae’r llun yn cyfleu nid dim ond tlodi, ond effaith y tlodi hwnnw. Gwelwn yng ngwaith Lange effaith dwfn, dwys tlodi ar unigolyn a’i berthynas ag eraill, a dyna, am wn i, sydd yn esbonio apêl a her oesol y llun hwn.

Adlewyrchiad o'r ddelwedd draddodiadol o’r Madonna a’i phlentyn yw Migrant Mother. Gorwedd plentyn yn ei chôl yn cysgu. Mae’r fam hon yn dymuno caru a thrysori ei phlant, ond mae ei gofid yn llethol. Mae'r blinder affwysol hwn yn dod rhyngddi â'i phlant - a hynny - hyd yn oed wrth iddynt bwyso arni.

Efengyl brydferth, a thra pheryglus yw Efengyl Luc. Mae’n beryglus oherwydd yr union beth sy’n ei wneud yn brydferth: myn Luc ein bod yn gweld gofal Iesu am y gorthrymedig, y tlodion diamddiffyn, a phobl ysgymun cymdeithas. Wrth syllu ar Migrant Mother cawn ein hatgoffa fod y tlodi a bortreadir yma’n fyw ac yn real o hyd. Nid gwaith wythnos yw Cymorth Cristnogol, ond ystâd meddwl - ffordd o fyw - yn seiliedig ar ffaith waelodol ein ffydd: Immanuel - Y mae Duw gyda ni. Pa fodd y medrwn ni fod gyda Duw os anwybyddwn yr anghenus, ymhell ac agos?

(OLlE)

CYTGAN

Pwy yw hon sy’n ymddangos fel y wawr, yn brydferth fel y lloer, yn ddisglair fel yr haul, yn urddasol fel llu banerog?

(Caniad Solomon 6:10 BCNad)

Gŵyr yr Eglwys am ryfel a rhyfela. Gyda William Williams (1717-91), gall hithau ganu:

Yn y rhyfel mi arhosaf,

Yn y rhyfel mae fy lle ...

Peth dymunol fyddai peidio gorfod rhyfela, ond ni ellir gwneud hynny. Erys her fawr George MacLeod (1895-1991): I am recovering the claim that Jesus was not crucified in a cathedral between two candles but on a cross between two thieves, on the town garbage heap ... the kind of place where cynics talk smut and thieves curses and soldiers gamble. Because that is where he died and what he died about, that is where churchmen should be and what churchmen should be about.

Benthycwn brofiad Ann Griffiths (1776-1805) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

O! na bai fy mhen yn ddyfroedd

Fel yr wylwn yn ddi-drai

Am fod Seion, lu banerog,

Yng ngwres y dydd yn llwfrhau ...

Amen

SALM

Dywed yr ynfyd yn ei galon,

"Nid oes Duw."

(Salm 14:1 BCNad)

Beth yw ystyr adnod gyntaf y salm hon?

A ydym i’w hesbonio fel condemniad llwyr ar bawb sy’n gwadu bodolaeth Duw?

Na, nid dyna fwriad y Salmydd. Nid anghrediniaeth sy’n poeni’r Salmydd, oherwydd yn ei gyfnod ef nid oedd y fath beth yn bod. ‘Roedd pawb yn Israel yn credu ym modolaeth Duw. Yn hytrach, protestio y mae’r Salmydd yn erbyn y rhai hynny sy’n dweud nad yw Duw o unrhyw bwys ac nad oes a wnelo ddim â’u bywyd beunyddiol hwy. Y mae un fersiwn Saesneg yn dangos hyn yn eglur:

Fools say to themselves,

"God doesn't matter."

Honiad cyfoedion y Salmydd oedd, ‘I bob pwrpas ymarferol gellir anwybyddu Duw!’. Gwêl y bardd effaith hyn oll o’i gwmpas ym mhob man: ... nid oes un a wna ddaioni ... y mae pawb ar gyfeiliorn (Salm 14:1b a 3a). Onid dyna’r gwirionedd am ein cyfnod ninnau hefyd - am yr un rheswm?

Er bod y rhan fwyaf o’r salm yn feirniadol, y mae’n gorffen mewn cywair hollol wahanol. Dyhead, nid condemniad, yw’r gair olaf: O! na ddôi gwaredigaeth i Israel o Seion! (Salm 14:7a). Y mae’r Salmydd yn gweddïo dros ei bobl ac yn sicrhau ei ddarllenwyr, ym mhob oes a chyfnod, y gall yr ARGLWYDD Dduw arwain yr ynfyd o dywyllwch i oleuni, o anobaith a dychryn i lwyddiant a llawenydd.

(OLlE)

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf; Sul llawn, ac amrywiol ei fendithion: Bethan a Hefin Jones fydd yn arwain yr Oedfa Foreol Gynnar (14/5 am 9:30 yn y Festri). Wythnos Cymorth Cristnogol (Mai 14-21) fydd echel yr Oedfa. Boed bendith.

Bydd brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri rhwng y ddwy Oedfa Foreol a bydd cyfle i gyfrannau nwyddau tuag at Fanc Bwyd Caerdydd yn ystod y dydd.

Bywyd a phrofiad y Saint Cymreig yw testun ein sylw eleni trwy gydol y 50 diwrnod rhwng Sul y Pasg a'r Pentecost. Trwy gyfrwng homilïau’r Sul a myfyrdodau wythnosol yn y daflen cyhoeddiadau, yr ydym ymhell ar ein ffordd i’r 50! Erbyn diwedd yr Oedfa Foreol (10:30) byddwn wedi dysgu am - a dysgu gan - 35 o’r saint hyn.

Yn yr Oedfa Foreol bydd ein Gweinidog, mewn cyfres o fyfyrdodau byrion yn sôn am y saint Cynllo, Pŷr, Cyngar, Gofan a Gwenfrewi.

Ein braint nos Sul (18:00) fydd ymuno yng Ngŵyl bregethu Eglwys y Crwys. Pregethir gan y Parchedig Athro John Tudno Williams. (Ni fydd Oedfa Hwyrol ym Minny Street). Gweddïwn am wenau Duw ar Oedfaon y Sul.

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i ddiwedd y flwyddyn waith hon.

Nos Fawrth (16/5; 19:00): ‘Genesis’. Awr fach hamddenol yn y festri: defosiwn syml yn arwain at fymryn o waith llaw syml a buddiol. Testun ‘Genesis ‘ y tro hwn fydd y Pentecost.

Babimini bore Gwener (19/5; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

　

MESUR

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

O gael siwt newydd neu - am wn i, o ddewis ffrog neu two-piece - i achlysur arbennig, mae’n rhaid cael eich mesur i sicrhau bod y cyfan oll yn ffitio’n dwt fel y dylai.

O ymweld â’ch meddyg teulu, bydd honno neu hwnnw yn siŵr o fesur eich tymheredd ac, neu’ch pwysau gwaed.

Mesur eich gallu bydd y person hwnnw wrth farcio eich papur arholiad.

Mesur eich cymwysterau fydd aelodau’r panel wrth eich holi mewn cyfweliad.

Mesur ... mae pawb wrthi’n mesur mewn rhyw ffordd neu’i gilydd prun ai i wybod maint eich esgidiau neu pa mor ddibynnol yw eich cymeriad.

Bu’n ffrae go dwym yn ein tŷ ni, blynyddoedd yn ôl bellach, pan gredodd un o’r plant fod pren mesur ei chwaer yn fwy na’i bren mesur ef. Cawsom dipyn o drafferth ei argyhoeddi mai troedfedd yw troedfedd, beth bynnag fod hyd y pren neu’r plastig. Pa mor wirion bynnag yr ymddangosai’r ddadl, fe fyddwn i gyd yn dueddol i wneud yr un camgymeriad. Mae gennym oll duedd digon anffodus i fesur pobl: mi rydw i yn fwy hyn a hyn na hwn a hwn, neu rydw’i llai hyn llall ac arall, na hon a hon.

Dim ond un llinyn mesur sydd: Iesu. Anghofiwn hyn; anghofiaf hyn. Nid ar y mesur a’r mesuriadau mae’r bai. Fi sydd ar fai. Wrth bwyso gormod ar fesuriadau, canlyniadau, rhifau a llythrennau - A*-E - mae’n hawdd colli golwg ar beth sydd wir yn bwysig: Iesu.

‘Rwy’n credu nad yw Iesu’n mesur fy ngwerth yn ôl y rhifau a ddaeth mor werthfawr i mi.

‘Rwy’n credu nad rhif ein dyddiau yw mesur gorau bywyd.

‘Rwy’n credu mai A* mewn hunan-barch a pharch at eraill; cyfiawnder, trugaredd, a rhyddid-ysbryd yw’r cyraeddiadau pwysicaf i bob plentyn ac oedolyn ifanc.

‘Rwy’n credu mod i’n gwybod mae pethau peryg yw mesuriadau. Gallant fesur, ond byth disgrifio; maddeued y Saesneg: they quantify but never qualify.

Ydw, ‘rwy’n credu hyn - hyn i gyd - ond i fenthyg geiriau un o gymeriadau’r efengylau: Yr wyf yn credu; helpa fi yn fy niffyg ffydd (Marc 9:24).

(OLlE)