SALM 119 - GRAWYS 2017

Y mae dy air yn llusern i’m troed, ac yn oleuni i’m llwybr. (Salm 119:105 BCN)

Rhaid dychwelyd at yr adnod gan fod rhaid cydnabod y Gair a wnaethpwyd yn gnawd, a'r goleuni a lifodd i fywyd y byd trwyddo Ef ... ynddo ef bywyd ydoedd, a'r bywyd goleuni dynion ydoedd (Ioan 1:4 BCN).

Y mae’r goleuni yn llewyrchu yn y tywyllwch ... ac y mae'r goleuni a lewyrcha yn y tywyllwch yn datguddio llawer. Teithiais sawl tro trwy dref gyfagos yng ngolau'r dydd a holais fy hun lawer gwaith ynglŷn â sefyllfa capel llwyd a di-raen. A oedd yno rywrai yn addoli Duw bellach? Teithiais drwy'r dref a’r nos wedi disgyn, a gwelais olau yn y capel. Y goleuni a lewyrchai yn y tywyllwch a ddatguddiodd imi'r ffaith fod y drws ar agor, y weinidogaeth a'r gwasanaeth yn parhau. Nid difa gobaith a wna enbydrwydd ein dyddiau ond datguddio gobaith. Pwy a wad nad oes gwylltineb yn y byd? Credwn er hynny fod yna Un cadarnach, a bod cadernid yr Un hwnnw o'n plaid.

O! Dad, dyro i ni sylweddoli fod y Gair yn llewyrch ar ein llwybrau oll. Amen.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Dros y Sul, ein braint fel eglwys fydd cael gwrando cenadwri a derbyn arweiniad gan y Parchedig Beti-Wyn James (Caerfyrddin). Gwyddom y cawn ganddi bregethu meddylgar a phregeth fuddiol a bendithlawn. Yn ôl ein harfer, bydd yr Oedfa Foreol am 10:30. Cynhelir yr Ysgol Sul. Parhawn i barchu gorchymyn Iesu, Portha fy ŵyn, a’n llafur yn ddiarbed i hyfforddi ein plant a phobl ifanc.

Ein braint nos Sul (18:00 Ni fydd Oedfa Hwyrol ym Minny Street) fydd ymuno yng Ngŵyl bregethu'r Tabernacl. Pregethir gan y Parchedig Peter Dewi Richards (Caerdydd). Gweddïwn am wenau Duw ar Oedfaon y Sul.

PIMS nos Lun (27/3; 19:00-20:30 yn y Festri): bydd ein pobl ifanc yn dysgu am ddaioni (Galatiaid 5:22). Boed bendith ar y bobl ifanc hyn sydd â chymaint i’w gynnig: doniau, syniadau ffres, ynni a brwdfrydedd. Boed i Dduw fendithio ein llafur gyda’r ifanc. Na fydded inni arbed dim yn ein hymgais i greu o Eglwys Minny Street cartref ysbrydol iddynt.

Cymdeithas Ddiwylliannol Eglwys Minny Street (28/3; 19:00): 'Cinio Pen Tymor' yng Nghlwb Golff yr Eglwys Newydd. Ein Gwestai Gwadd yw Awen Iorwerth.

'WORLD WATER DAY'

O Dduw, ti ydy fy Nuw i!　

Dw i wir yn dy geisio di.　

Mae fy enaid yn sychedu amdanat.

Mae fy nghorff yn dyheu amdanat,

fel tir sych ac anial sydd heb ddŵr.

(Salm 63:1 beibl.net)

Yma, yn y Gorllewin, ‘rydym yn ymwybodol iawn o’n anghenion emosiynol - yr angen am gariad, hunaniaeth, diogelwch, cysur a chymorth i fyw - ond cawn ein hamddiffyn i raddau helaeth iawn rhag realiti amrwd ein hanghenion mwyaf sylfaenol. Tueddwn i gymryd pryd o fwyd maethlon a gwydriad o ddŵr glân yn gwbl ganiataol. Nid oes y syniad lleiaf gennym o natur yr ymdrech beunyddiol am ddŵr sydd gymaint rhan o brofiad pobl mewn gwledydd sych: taith hir, bwced trwm, dŵr amhur, blas drwg.

‘Roedd profiad awduron y Beibl yn debyg iawn i brofiad miloedd ar filoedd o bobl ledled byd heddiw. Ni wyddai’r Salmydd hwn beth oedd bod mewn sefyllfa i fedru cymryd bwyd a dŵr yn ganiataol! Yng nghanol holl ddigonedd a chyfoeth ein bywyd, mae’r geiriau agoriadol Salm 63 yn ein hatgoffa mai profiad real iawn - i ormod o lawer o bobl - yw byw mewn tir sych ac anial sydd heb ddŵr.

Yng ngwledydd Prydain yfwn dros 800 miliwn litr o ddŵr potel bob blwyddyn. Gan dderbyn mae pris pob litr ar gyfartaledd yw 50c, gwariwn £400 miliwn y flwyddyn ar rywbeth a ddaw yn rhatach o lawer o’r tap. Mae’r elusen Water Aid yn awgrymu y gellid sicrhau cyflenwad llawn o ddŵr i bentref yn Affrica, er enghraifft, am £10. Gellid sicrhau cyflenwad o ddŵr i 40 miliwn o bobl mewn blwyddyn gyda’r arian 'rydym yn gwario mewn blwyddyn ar ddŵr potel.

Mae 2 biliwn o bobl y byd heb ddŵr glân i’w yfed. Mae dŵr wedi’i lygru yn achosi 80% o afiechydon y byd. Mae 30,000 o bobl yn marw bob dydd oherwydd cyflenwad dŵr annigonol a charthffosiaeth wael. Mae World Water Day yn gyfrwng i’n hatgoffa, eto fyth, bod ein ffyniant ni wedi ei blethu â ffyniant ein brodyr a chwiorydd ledled byd.

(OLlE)

MARTIN McGUINNESS (1950-21/3/2017)

One thing is absolutely certain and that is the peace process will continue. Why will it continue? It will continue because it has the overwhelming support of the people of this country. (Martin McGuinness)

Making peace, I have found, is much harder than making war (Gerry Adams).

 ... byddant hwy’n curo’u cleddyfau’n geibiau, a’u gwaywffyn yn grymanau. Ni chyfyd cenedl gleddyf yn erbyn cenedl, ac ni ddysgant ryfel mwyach ... (Micha 4:3).

 O! Dduw Dad, clyw a derbyn ein gweddi a’n gweddїau

Gwyn eu byd y tangnefeddwyr sydd yn gweithio i adfer cymod, sydd yn hyrwyddo cyd-drafod, sydd yn tawelu ofnau ac ymlid cam-ddeall. Yn y cyfryw yr amlygir teyrnasiad Duw. Trwy gyhoeddi maddeuant dilynant ffordd Iesu Grist. Cynorthwya ni, O! Dad, i wrando â meddyliau agored, i ddangos ysbryd maddeugar yn ein hargyhoeddiadau a'n sylwadau, i gerdded llwybr dealltwriaeth.

Ni allwn rannu cur-calon galarwyr anhysbys i ni a gollodd anwyliaid. Eto yn rhwymyn ein dynoliaeth gyffredin, ac yng nghymdeithas Eglwys Iesu Grist, gelwir arnom i ymestyn allan at gymdogion nad ydym yn eu 'nabod, a'u helpu drwy ein gweddïau i gynnal eu beichiau. Dad trugarog, diddana'r trallodus, cynnal hwy yn eu hunigrwydd a'u colledion.

Po fwyaf o allu a feddwn, trymaf oll ein cyfrifoldeb. Caniatâ O! Dad i'r rhai sydd mewn safleoedd o awdurdod ac arweinyddiaeth ddoethineb i geisio lles eu cymdeithas yn ddi-dderbyn-wyneb, tosturi tuag at y rhai sydd fwyaf anghenus, a phwyll i dywys pobl a digwyddiadau ar hyd ffordd tangnefedd.

Ymhyfryda Cristnogion yng ngras Duw, clywant ei air, cyffesant Grist a cheisiant ddysgu sut i'w ddilyn, eto erys Cristnogion yn wahanedig. Rhoddwn ddiolch am ein hundod yng Nghrist ac am bob arwydd o gymdeithas sydd yn croesi ffiniau enwad, traddodiad ac argyhoeddiad, a gweddïwn ar i Gristnogion amlygu dy allu Di i dorri gwahanfuriau i lawr.

Yn dy drugaredd, O! Dduw Dad, clyw a derbyn ein gweddi a’n gweddїau. Amen.

CYTGAN

Yr wyt i gyd yn brydferth, f’anwylyd;

nid oes yr un brycheuyn arnat.

(Caniad Solomon 4:7 BCN)

... nid oes yr un brycheuyn arnat. Defnyddia Paul yr un gair yn Effesiaid 5:27 i ddisgrifio Eglwys Iesu Grist ... er mwyn iddo ef ei hun ei chyflwyno iddo’i hun yn ei llawn ogoniant, heb fod arni frycheuyn na chrychni na dim byd o’r fath ... Mynnai Awstin Sant fod brycheuyn yn golygu'r diffygion yng nghyfryngau’r Eglwys, a chrychni y diffygion yn nibenion yr Eglwys.

‘Roedd ‘glân’ ac ‘aflan’ yn gyflyrau pwysig i’r Iddew, yn bersonol ac yn grefyddol. Cyflyrwyd cymundeb â Duw gan lendid seremonïol, ac er bod hynny’n syniad crefyddol, mae’n debyg iddo yn y lle cyntaf gael ei gysylltu â glendid corfforol. Felly, ‘roedd angen paratoad i gyfarfod â Duw.

Benthycwn brofiad Elfed (1860-1953) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Glanha dy Eglwys, Iesu mawr

ei grym yw bod yn lân;

sancteiddia’i gweddi yn ei gwaith

a phura hi’n y tân. Amen.

(OLlE)

DIWRNOD RHYNGWLADOL O HAPUSRWYDD

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Chi’n hapus d’edwch? Mae’n rhaid bod yn hapus heddiw! Mae’r Cenhedloedd Unedig wedi dethol heddiw fel Diwrnod Rhyngwladol o Hapusrwydd. Heddiw, byddwch hapus! Rhaid bod yn hapus drwy’r dydd heddiw!

Dychmygwch Beiriant Hapusrwydd. Dychmygwch gael cynnig y cyfle i gysylltu eich hunan wrth y peiriant hwnnw, a hynny am oes. Mae’r Peiriant Hapusrwydd yn hawlio eich bywyd yn gyfan, ond yn creu yn eich dychymyg bywyd cwbl newydd; bywyd sydd yn teimlo’n gwbl real. Mae’r Peiriant yn gwarantu gwireddu pob breuddwyd, dymuniad a dyhead o’ch eiddo. Go iawn, buasech yn gorwedd ym mherfedd y peiriant, ond yn eich dychymyg buasech yn cyflawni rhyfeddodau bach a mawr ... go iawn. A fuasech chi’n manteisio ar y cyfle hwnnw? Buasech chi’n barod i beidio byw go iawn er mwyn cael cogio byw yn hapus iawn?

Am wn i, mae hapusrwydd yn debyg iawn i sbectol. Fe allwch chi fod wrthi’n ddygn a dyfal yn twrio a chwilio am eich sbectol, heb i chi sylweddoli, trwy gydol y chwilio a thwrio fod y sbectol ar eich pen.

Mae’n rhaid i ymddiheuro i’r Cenhedloedd Unedig am fod mor ddilornus o’r bwriad i neilltuo un diwrnod i bobl cael meddwl am ystyr bod yn hapus. Yn bersonol ac yn genedlaethol, buddiol heddiw buasai ystyried anogaeth Albert Einstein (1879-1955): The best way to cheer yourself up is to cheer someone else up. Rhown gynnig arni, ac o wneud hynny bob dydd, gallasai bob dydd fod yn Ddiwrnod Rhyngwladol o Hapusrwydd.

　(OLlE)

SALM 119 - GRAWYS 2017

Sut y ceidw llanc ei lwybr yn lân?

Trwy gadw dy air di.

(Salm 119:9 BCN)

Nid i’w darllen ond i’w canu a’u hadrodd y cyfansoddwyd y salmau yn wreiddiol. Yng nghyfnod yr Hen Destament ychydig iawn o bobl oedd yn medru darllen. Dibynnent ar eu cof am storïau i’w hadrodd fin nos o gwmpas y tân, ac am emynau i’w canu yn y deml neu ar bererindod i Jerwsalem. Am fod yr Israeliad yn defnyddio a datblygu ei gof o’i blentyndod, gallwn fentro nad oedd yn cael llawer o anhawster i gofio unrhyw beth a fynnai. Er hynny, y mae’n debyg fod yna gryn dipyn o duchan a grwgnach pan fyddai’r Salm Fawr yn ymddangos yn y maes llafur yn ysgolion Jerwsalem. Nid am ei bod mor hir - er bod cant saith deg chwech o adnodau yn siŵr o drethu’r cof gorau - ond am fod y bardd yn ailadrodd yr un pwynt yn barhaus gyda mân wahaniaethau yn y testun, ac o’r herwydd yn gwneud y gân yn anodd cofio.

Ond, os oedd yr ailadrodd hwn yn anfanteisiol i’r disgybl Iddewig, y mae’n gymorth i’r esboniwr sy’n ceisio crynhoi neges y salm. Nid oes angen darllen ond ychydig o’r penillion wyth adnod i ddarganfod pwnc y Salmydd. Pwysigrwydd Gair Duw i’r unigolyn yw thema ganolog y bardd. Trwy’r cyfamod ar fynydd Sinai ‘roedd yr ARGLWYDD wedi rhoi’r Gyfraith i’w bobl er mwyn iddynt fedru byw mewn cymdeithas ag ef. Sylwer ar y geiriau cyfystyr a ddefnyddir gan yr awdur ym mhob adnod bron o’r salm i gyfeirio at y Gyfraith: barnedigaethau, gofynion, deddfau, barnau, addewid, ffyrdd, llwybrau, - geiriau sy’n awgrymu fod Cyfraith Duw yn cynnwys y cwbl sy’n angenrheidiol i’r sawl sydd am fyw'r ffydd fel y dylai.

Ti yw Arglwydd fy mywyd, a bod yn ufudd i ti yw fy mhennaf anrhydedd. Amen.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

... dyma’r ffrwyth mae’r Ysbryd Glân yn ei dyfu yn ein bywydau ni: cariad, llawenydd, heddwch dwfn, amynedd, caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb, addfwynder a hunanreolaeth (Galatiaid 5:22,23 beibl.net).

Y rhinweddau a enwir gan Paul yn ei lythyr at bobl Iesu yn Galatia yw echel gwaith yr Ysgol Sul a PIMS y flwyddyn waith hon. Gweddïwn am fendith ein Duw, awdur pob rhinwedd a ffynhonnell pob daioni, fel y gall yr ifanc yn ein plith dyfu mewn ffydd a chynyddu ymhob rhinwedd da. Echel y sgwrs blant a’r wers Ysgol Sul bore Sul fydd daioni. Gweddill yr Oedfa bydd Owain yn parhau â’r gyfres o bregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Yn destun sylw gennym fore Sul fydd deuddeg a thrigain o bobl y Testament Newydd! Wedi hynny penododd yr Arglwydd ddeuddeg a thrigain, a’u hanfon allan o’i flaen (Luc 10:1 BCN). Ystyrir y deuddeg a thrigain cyn y daith, ar y daith ac wedi’r daith.

Bydd casgliad rhydd Oedfaon y dydd er budd Cymorth Cristnogol: Apêl Argyfwng Dwyrain Affrica.

Wedi’r Oedfa, cawn gyfle i barhau ein gwasanaeth yn y Tabernacl, yr Âis. Ein braint pnawn Sul (14:30) fel eglwys, fydd cael bod yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref.

Un o’r pethau anffodus heddiw yw’r ysbryd dof sy’n nodweddu ein cenhadaeth a’n gweinidogaeth fel pobl Crist. Ni fyddech byth yn dychmygu neb yn cael ei gythruddo gan grefydd a chrefydda mor llipa! Ond peidied neb â chredu bod y tueddiadau hynny’n unwedd â hanes canolog y grefydd Gristnogol. Darllened Actau 19: 21-41! Dyma’r Efengyl yn bygwth, herio a dymchwel. Y mae’r Efengyl yn aflonyddu’r byd. Oni bai am gysgadrwydd ein crefydda dof byddai hyn o wirionedd mor eglur â’r dydd. Pan gyrhaeddodd yr Efengyl Siambr Fasnach Effesus yr oedd ffrwydrad yn anorfod. Beth bynnag a wnawn ni ohoni, y mae hanfod yr Efengyl yn ffrwydrol - chwyldroadol ydyw. Ein gwestai arbennig nos Sul fydd Demetrius, y gof arian. Cawn ganddo gip olwg ar ddigwyddiadau a goblygiadau’r cynnwrf mawr yn Effesus.

Bydd y gymdeithas yn parhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.

Gan fod ein Gweinidog yn gwasanaethu mewn angladd ym Machynlleth pnawn dydd Llun bydd rhaid gohirio Genesis.

Bethania nos Fawrth (21/3; 19:30-21:00). Diolch i Margaret am ein croesawu. Y thema yw Cyfeillion Paul. Testun ein y sylw yn cyfarfod hwn bydd Timotheus.

Braint ein Gweinidog yw cael gwasanaethu ym Mhenrhys bore Mercher (22/3 10:30).

Cynhelir cyfres o fyfyrdodau dros gyfnod y Grawys dan nawdd Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd. Mr Ion Thomas fydd yn arwain yr olaf o’r cyfarfodydd buddiol hyn, ym Methel, Rhiwbeina (23/2; 19:30). Y thema fydd ‘Derbyn Crist trwy Weddi a Chymdeithas’. Gweddïwn am wenau Duw ar waith a chenhadaeth Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd.

Bore Gwener (10/2; 11:00): ‘Llynyddwch’. Paned wrth ymyl llyn llonydd y Rhath. Yn Terra Nova cawn gyfle i drafod, fesul pennod, llyfr Rowan Williams: Choose Life (Bloomsbury, 2013). Echel ein trafodaeth fore Gwener fydd Happiness or Joy? (t.191-199).