Y FFORDD O 'A' I 'B'

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Mae gan yr athronydd Groegaidd, Zeno o Elea (490CC-425CC) baradocs enwog. Mae Zeno’n dadlau mae cwbl amhosibl yw i berson adael un lle a chyrraedd rhywle arall!

Mae ei dystiolaeth i’r fath ddatganiad yn syml a gosgeiddig. Chi’n barod? Os mae person yn gadael pwynt A, er mwyn cyrraedd pwynt B, mae rhaid iddo, yn gyntaf deithio i bwynt, hanner ffordd rhwng A a B: pwynt C. Ond, cyn iddo gyrraedd C, mae’n rhaid iddo deithio i bwynt sydd hanner ffordd rhwng A ac C: Ch. Ond cyn iddo gyrraedd Ch, mae’n rhaid iddo deithio i bwynt hanner ffordd rhwng A ac Ch, sef D. Mae’n siŵr eich bod yn dechrau gweld rhesymeg Zeno! Fe ellir torri’r pellter rhwng dau bwynt yn hanner tro ar ôl tro, o’r herwydd ni ellir cyrraedd pwynt B o bwynt A. Mae llawer gormod o gamau ar hyd y ffordd, a phob un cam yn llai na’r llall.

Mae paradocs Zeno yn ddarlun o’n rhwystredigaeth fel pobl ffydd. Gwyddom i sicrwydd mai pobl ar daith ydym - pererinion. Gwyddom hefyd, ac eto i sicrwydd, nad teithio mohonom, ond troi a throi yn ein hunfan. Hanfod ein ffydd yw cyd-gerdded â Christ. Mae’r daith honno’n ymddangos yn enbyd o anodd i bobl fel ni. Ond, ein taith ni yw hon. Gwyddom mai pobl Iesu ydym. Gwyddom mai dim ond ar bapur mae paradocs Zeno’n gweithio. Mae pobl ffydd, mewn ffydd, yn medru’r daith o A i B.

Ar bapur, fe ellir torri’r pellter rhwng dau bwynt eto ac eto, ac eto fyth. Mewn bywyd, gellir torri’r pellter rhwng dau bwynt lawr o filoedd i gannoedd; o ddegau o filltiroedd i’r filltir; a’r filltir honno lawr i’r llathen, a lawr eto hyd nes cyrraedd maint eich troed. Ar ôl hynny, gosodwn un troed o flaen y llall, ac ymlaen â ni o A i B.

Dyma’n ffydd ni: gosod un troed o flaen y llall. Cerddwn gyda Christ gorau gallwn, gan ddal gafael, gorau gallwn ar y bobl hynny, tebyg ac annhebyg sydd hefyd wedi mentro mentro gyda Christ.

Cerddwn ymlaen - un cam bychan bach ar y tro - gan anelu at gyrraedd rhywle na ddylai o ddifri fodoli - Teyrnas Dduw. Cymodir ‘yno’ cnawd ac ysbryd, nef a daear. Fesul cam yr ydym yn teithio. Ni ddylai’r Cristion ymboeni gormod am gyrraedd. Dylem ganolbwyntio’n hytrach ar y daith, y teithio: canlyn Crist. Dilyn Crist yw’r nod i ni. Dilyn sydd ddigon. Fesul cam. Rhedeg y ras sydd bwysig, nid torri’r record.

‘Roedd gan Iesu ei rybuddion a druan ohonom oni wnawn gyfrif ohonynt. Ond gwych o beth mewn cyfnod anodd fel hwn yw sylwi iddo bwysleisio o hyd mae gwahoddiad yw ffydd yn ei hanfod; gwahoddiad i’w ddilyn ef: Canlyn fi (Mathew 9:9). Canlynwn gan wybod nad bodloni ar ddangos ffordd wnaeth Iesu Grist, ond bod yn ffordd; y ffordd i ni. Ef yw’r ffordd o bob A i bob B. Canlynwn ef.

(OLlE)

SALM

Salm 101

Gorseddu brenin yw cefndir y salm hon. Ceir ynddi amlinelliad o raglen waith y brenin newydd. Araith y brenin ydyw ar gychwyn ei deyrnasiad. Byrdwn ei araith yw’r ffordd berffaith. (Salm 101:2). Rhydd ddisgrifiad manwl ohoni gan ddatgan bydd ef yn rhodio’r ffordd honno, a bydd yn disgwyl i’w gydweithwyr yn ei wasanaeth ei rhodio hefyd. Pwysleisio ffyddlondeb a chyfiawnder a wna gan addo bod yn gywir o galon ac onest. Rhydd sylw i bethau o werth ac ni fydd croeso i’r ffôl a’r gwyrgam o galon. Bydd yn llawdrwm ar yr enllibus ac ni fydd yn goddef y ffroenuchel a’r balch. Y rhai fydd yn deyrngar i Dduw - ffyddloniaid y tir (Salm 101:6a) - a gaiff ei sylw. Ei amcan yw glanhau Jerwsalem o bob drygioni a sefydlu teyrnas ddaionus gan gychwyn gydag ef ei hun, trwy ymrwymo ei hun i geisio daioni ac ymwrthod â’r drwg.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at Sul y Tadau. Yn yr Oedfa Foreol (10:30) Addfwynder (Galatiaid 5:22) fydd testun neges ein Gweinidog i’r plant. Addewir sgwrs braidd yn swnllyd! Elian fydd yn arwain defosiwn y plant. Cynhelir Ysgol Sul yn ôl ein harfer. Thema adnodau’r oedolion y Sul hwn fydd ‘Moliant’.

Geiriau ymffrost rhai arweinwyr crefyddol a fu’n gwrando Ioan Fedyddiwr sydd yn y frawddeg gyntaf o ddwy a fydd dan sylw yn homili Owain: Y mae gennym Abraham yn dad. (Mathew 3:9). Daw’r ail adnod o Ddameg y Mab Afradlon: yr oedd hwn, fy mab, wedi marw, a daeth yn fyw eto; yr oedd ar goll, a chafwyd hyd iddo. (Luc 15:24). Tynnu darlun o Dduw a wna Iesu yn nhad yr afradlon. Un fel hyn yw Duw. Duw ydyw sydd yn ymhyfrydu yn ei blant. Duw sydd yn llawenhau pan ddychwel ei blant yn ôl o’u crwydro ffôl. Pan osodwn y ddwy frawddeg at ei gilydd, sylweddolwn mai Duw yn ymhyfrydu mewn plant yw Duw nid mewn cyndadau.

Liw nos yn yr Oedfa Hwyrol (18:00) bydd ein Gweinidog y parhau â’r gyfres o bregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Testun ein sylw y tro hwn fydd Mathias (Actau 1:15-26), a hynny trwy gyfrwng tri athronydd, a bardd: Blaise Pascal, William James, Søren Kierkegaard a Byron!

Bydd y gymdeithas yn parhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.

PIMS nos Lun (19/6; 19:00-20:30 yn y Festri).

Nos Fawrth (20/6; 19:00): ‘Genesis’. Awr fach hamddenol yn y festri: defosiwn syml yn arwain at fymryn o waith llaw syml a buddiol.

Dydd Iau (22/6; 10:30-13:30): Taith Gerdded Rhiwbeina (manylion yng nghyhoeddiadau'r Sul).

Dydd Iau (22/6) i Ddydd Sul (25/6) Gŵyl Flodau Eglwys Dewi Sant (yn cynnwys cyfraniad gan Minny Street: Teilo Sant. Diolch i bawb a fu ynglŷn â’r trefnu) yn Eglwys Dewi Sant: Yn ôl traed y Seintiau Celtaidd. Gweddïwn y "daw Efe i’r ŵyl".

MELYN

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Dewch am dro i Nairobi, Cenia. Yng nghanol tlodi Kibera mae Eglwys: Eglwys Anglicanaidd y Drindod Sanctaidd. Eglwys gyffredin, ar wahân i’r ffaith iddi gael ei phaentio’n felyn.

Heb fod ymhell o’r eglwys mae Mosg. Eto, cyffredin yw’r mosg, ar wahân - eto - i’r ffaith fod Mosg Jeddah Kambi hefyd wedi’i baentio’n felyn.

Ai cyd-ddigwyddiad hyn? Sgersli bilîf! Paentiwyd y naill adeilad a’r llall yn felyn ‘nol yn 2015. Pam? Gwell caniatáu i Imam y mosg ar y pryd, Sheikh Yusuf Nasur Abuhamza i esbonio: Yellow is neutral and is the colour of the sun. It reflects on everyone. Yn yr un cyfweliad (Religious News Service; 23/8/2016), meddai’r Parchedig Albert Woresha Mzera, o Eglwys Anglicanaidd y Drindod Sanctaidd, Kibera: The yellow colour symbolizes our openness. It indicates that we can work together as people of faith.

Mae’r melyn yn arwydd gweladwy o oddefgarwch a brawdgarwch. Mae’r eglwys a’r mosg yn rhan o’r prosiect Colour in Faith; dathliad o gytgord crefyddol ledled byd a ddechreuwyd yn Nairobi yn 2015. Bwriad Colour in Faith yw mynegi a dathlu goddefgarwch a chymod rhwng deiliad y gwahanol grefyddau a'i gilydd. Anogir camu allan o gorlan ein heglwys, mosg, synagog, teml ni - nid corlan glyd, ond porfeydd da a wna ddefaid iach - a darganfod ystyr newydd i frawdgarwch, ystyr lletach i gymdogaeth a pherthynas, a gwir ystyr crefydd. Y tri darganfod hwn sydd wrth wraidd gwaith a chenhadaeth Colour in Faith. Erbyn heddiw mae bron i 30 o eglwysi, temlau a mosgiau yn Nairobi wedi’u paentio’n felyn.

Dylid ychwanegu dau bwynt pwysig. Yn gyntaf, pobl y mosg beintiodd yr eglwys yn felyn, a phobl yr eglwys bu’n melynu’r mosg. Yn ail, mae Colour in Faith yn ymateb i fygythiad cyson yr eithafwyr crefyddol o Somalia: al-Shabaab. Yn 2013, ymosododd al-Shabaab a’r ganolfan siopa Westgate yn Nairobi. Lladdwyd 67. Yn Ebrill 2015 bu ymosodiad tebyg â’r Brifysgol Garissa. Lladdwyd 148 o bobl ifanc. Yn y naill ymosodiad a’r llall, gwahanwyd y Mwslimiaid oddi wrth ddeiliad crefyddau eraill, gyda’r bwriad penodol o ladd y rheini.

 ninnau bellach wedi dychwelyd o Genia i Gymru, hoffem ystyried i ddechrau, geiriau’r Imam: Yellow is neutral and is the colour of the sun. It reflects on everyone. ...fe gyfyd haul cyfiawnder â meddyginiaeth yn ei esgyll, meddai Malachi Broffwyd (Malachi 4:2). Mae’r Imam yn gwbl gywir wrth gwrs: mae’r haul i bawb. Nid yw holl fendithion natur ym meddiant pawb. Mae natur yn eithriadol o hael, ond ni ranna’i thrysorau i bawb. Nid yw’r môr er enghraifft yng nghyrraedd pawb. Ceir miloedd o bobl sydd heb erioed weld y môr. Mae natur yn ei phrydferthwch a’i fendith i lawer, ond nid i bawb. Ond, am yr haul, mae ef, yn holl gyfoeth ei oleuni a’i ysblander, i bawb. Yr un modd am haul cyfiawnder: rhaid i yntau fod i bawb. Haul pawb yw haul cyfiawnder: Yellow is neutral and is the colour of the sun. It reflects on everyone.

Yn ail, awgrymodd y Parchedig Albert Woresha Mzera: Kibera has been a hot spot of ethnic violence and we are now using this action to steer for peace. Lliwio’r eglwys yn felyn er mwyn llywio tuag at heddwch! Mater o lywio a lliwio yw crefydd. Gwëwyd hanes crefydd erioed rhwng llyw a lliw. Dyma’r ddeubeth sy’n gwneud synnwyr o grefydd: Llyw a lliw.

Mae crefydd yn broses ac yn batrwm. Proses yn mynd ymlaen heddiw at rywbeth a berthyn i yfory. Patrwm wrth ddychwelyd heddiw at rywbeth a berthyn i ddoe. Hanfod proses yw llywio. Hanfod patrwm yw lliwio.

Os am lywio, y gamp yw llywio gyda’r proses, ac nid yn erbyn. Os am liwio, rhaid lliwio yn ôl gofyn y patrwm, ac nid yn erbyn y patrwm. Peth rhesymol yw hyn, ond dedfryd hanes yw mai’r peth mwyaf afresymol yw disgwyl i’r ddynoliaeth fod yn rhesymol.

‘Roedd Iesu’n ymwybodol o’r broses a chynigodd ef ei hunan i’r dasg o lywio ein bywyd, cyhoedda: Myfi yw’r ffordd (Ioan 14:6). Kibera has been a hot spot of ethnic violence and we are now using this action to steer for peace. Mor fawr yw’r angen heddiw inni lywio ein crefydda tuag at gymod a goddefgarwch. Daliwn ar ein Harglwydd yn dweud, Myfi yw’r ffordd. Llywiwn ein crefydd er iachau a chyfannu’r ddynoliaeth ddrylliedig. Sut mae gwneud hynny? Roedd yr hen ŵr yn ddoeth yn ei gyngor i’r gwas ffarm wrth ddechrau hel cerrig gynt: ‘Dechrau wrth dy draed.’

‘Roedd Iesu’n ymwybodol o’r patrwm a chynigodd ef ei hunan i’r dasg o liwio ein bywyd; sonia yn y bregeth ar y mynydd am wyn fyd (Mathew 5:3-12). O fewn y traddodiad Cristnogol cynfas yw’r gwynder i gyfraniadau amryliw pob lliw, llun a llewyrch o Gristnogaeth. Hyn yn union a ddengys, yn ein hymwneud â deiliad crefyddau eraill nad un o’i liwiau mewn llun a’i gwna’n brydferth, ond yr holl liwiau mewn cynghanedd.

Mae sawl mosg a chapel yng Nghymru sydd bellach yn felyn ei lliw, gan iddynt estyn allan at gymydog mewn brawdgarwch a chymod. Ni fu erioed fwy o angen am eu bath.

SALM

Salm 133 a 134

Deuai’r pererinion o bell ac agos, ond yr un dyhead oedd yn eu cynnal bob un. Er gwaethaf pob gwahaniaeth, undeb dwfn yw undeb pobl Dduw. Yr undeb hwn a ganmolir yn y ddwy salm sydd yn destun sylw heddiw. Da, a dymunol yw’r undeb hwn. Bendith ydyw. Ceir dwy gymhariaeth hapus. Dywedir bod undeb fel olew gwerthfawr ar y pen, yn llifo i lawr dros y farf (Salm 133:2). Iraist fy mhen ag olew (Salm 23:5) fel arwydd o groeso. Nid oedd croeso i Iesu yng nghartref Simon: Fe mhen ag olew nid iraist (Luc 7:46). ‘Roedd olew hefyd yn arwydd o gysegru ac ymgysegru. Eneiniodd Moses Aaron ag olew er mwyn ei gysegru’n offeiriad (Lefiticus 8:12).

Dywedir fod undeb fel gwlith mynydd Hermon (Salm 133:3a). Mae hwnnw’n 9000 o droedfeddi o uchder ac mae eira arhosol ar ei gopa. Dyna ffynhonnell y gwlith bendithiol sydd yn llifo, medd y Salmydd, ac yn disgyn i lawr ar fryniau Seion (Salm 133:3b)

Yn Salm 134, try’r pererinion am adref ond fe bery’r addoliad yn y deml ddydd a nos. Bydd gweision yr ARGLWYDD yn ei fendithio gan godi eu dwylo yn y cysegr mewn gweddi a bendith. Bydded i’r ARGLWYDD eich bendithio o Seion (Salm 134:3); a’th fendithio di allan o Seion sydd gan William Morgan. Ie, allan o Seion, ac i’r holl fyd llifed cymod a bendith undeb pobl Dduw.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf; Sul llawn, ac amrywiol ei fendithion: Ieuan a Glyn fydd yn arwain yr Oedfa Foreol Gynnar (11/6 am 9:30 yn y Festri). Boed bendith.

Bydd cyfle i gyfrannau nwyddau tuag at Fanc Bwyd Caerdydd yn ystod y dydd a bydd brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi’r Oedfa.

Mae Sul y Drindod yn ddathliad o holl gyflawnder y Duwdod. Y Drindod fydd testun dwy bregeth y Sul gan Owain (10:30 a 18:00). Mae hanesyn am Awstin Sant yn cerdded ar hyd glan y môr un bore braf, pan welodd fachgen bach yn gwneud twll yn y tywod. Wedi gorffen tyllu, dechreuodd y bachgen gludo ychydig o ddŵr y môr a’i dywallt i’r twll. ‘Roedd Awstin yn digwydd myfyrio ar y Drindod ac ar fawredd Duw ar y pryd, a bu’r olygfa a welodd yn fodd i’w argyhoeddi nad oedd ganddo fwy o obaith i gyflwyno gogoniant cyflawn y Duwdod i bobl nag oedd gan y bachgen bach i gludo’r môr i gyd i’w twll bach a wnaeth yn y tywod.

Mae Duw Tragwyddol, y Tri yn Un; y Tad sy’n creu ac yn cynnal bywyd y byd, a’r Mab sy’n amlygu cariad Duw yn y byd ac yn dwyn iachawdwriaeth i bobl, a’r Ysbryd Glan sy’n nerthu’r credadun ar ei daith, gymaint yn fwy na’n hadnabyddiaeth ni ohono a’n holl ymdrechion gwan i’w ddisgrifio, neu i’w gynnwys yn ddestlus yn ein mân gredoau.

Gogoniant ein ffydd, fodd bynnag yw bod holl adnoddau diderfyn y Duwdod - y Tad a’r Mab a’r Ysbryd Glan - ar gael ar ein cyfer.

Pnawn Sul (14:30), ein braint fel eglwys fydd cael bod yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref yn y Tabernacl.

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i ddiwedd y flwyddyn waith hon.

Koinônia amser cinio dydd Mercher (14/6; 12:00): Mae ‘na fwy i bryd o fwyd o gwmpas bwrdd na bodloni’r archwaeth am fwyd. Mae’n gyfle i rannu syniadau, i drafod, i gymdeithasu a dod i nabod ein gilydd yn well. Dyna sy’n digwydd yn y Koinônia misol.

Babimini bore Gwener (16/6; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

Dydd Sadwrn, Mehefin 10 a Dydd Sul, Mehefin 11: ein brodyr a chwiorydd yn Eglwys Llanfair, Penrhys yn dathlu eu pen-blwydd yn 25 oed! Boed bendith ar y dathliadau. Duw a fo’n blaid iddynt yn eu cenhadaeth a gweinidogaeth.

Gweddi dros Gyfarfodydd Blynyddol Undeb yr Annibynwyr Cymraeg; 15-17/6 Gofalaeth Gellimanwydd a’r Gwynfryn Rhydaman a Moreia, Tycroes:

Arglwydd, dyro dy fendith ar Gyfarfodydd Blynyddol Undeb Annibynwyr Cymru fel y byddo i ti ein harwain i gariad teyrngar, ac ufudd-dod daionus. Amen

DALIWN ATI I DDAL ATI

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Heddiw, yn 1329 bu farw Robert the Bruce (g.1274). Mae’r hen goel am Robert a’r pry copyn yn gyfarwydd a phwysig. Dywedir i Robert, ar ôl cael ei orchfygu droeon ar dro, ffoi, a chael nodded mewn hen ysgubor. ‘Roedd Robert wedi llwyr ymlâdd - digalon a diflas ydoedd. Gwelodd yno bry copyn yn ceisio gwau ei we. ‘Roedd y we yn ddiogel mewn un man, ond ‘roedd rhaid angori pen arall y we. Ceisiodd y pry copyn wneud hynny, a methu. Ceisiodd eilwaith, a thrachefn, ond yn aflwyddiannus hyd y degfed tro, pryd llwyddodd. Bu mynych a dygn ymdrechion y pry cop yn ysbrydoliaeth i Robert. Aeth yn ôl i’r frwydr, wynebodd ei elynion, a’r tro hwn Robert a orfu. Hen goel; neges oesol gyfoes: dalifyndrwydd.

Saif Ofn ar riniog y drws, gan guro, curo a churo drachefn: daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi Nid oes ofn mewn cariad. (1 Ioan 4:18a)

Saethu a thrywanu. Safwn â'n pennau’n ein dwylo, ac wylo; wylo am eraill, ac wylo amdanom ein hunain. Daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi: Bendigedig fyddo Duw a Thad ein Harglwydd Iesu Grist, y Tad sy’n trugarhau a’r Duw sy’n rhoi pob diddanwch. Y mae’n ein diddanu ym mhob gorthrymder, er mwyn i ninnau, trwy’r diddanwch a gawn ganddo ef, allu diddanu’r rhai sydd dan bob math o orthrymder. (2 Corinthiaid 1:3,4)

Beth bynnag ddaw yn sgil yr Etholiad Cyffredinol yfory, daliwn ati i ddal ati i gyflawni’r gwaith byth-a-beunydd o ledaenu daioni a lledu trugaredd: gwneud beth sy’n iawn, caru teyrngarwch, ac ymostwng i rodio’n ostyngedig gyda’th Dduw. (Micha 6:8b)

Yng nghanol casineb ac anras, daliwn ati i ddal ati i amlygu gras: Glynwch wrth ddaioni. (Rhufeiniad 12:9)

Yn nrygioni’r byd, daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi na fu, nid yw, ni fydd y drwg yn drech na’r da: Safwch yn gadarn da orthrymder. (Rhufeiniad 12:12)

Daliwch ati i weddïo (Rhufeiniad 12:12): O’n gweddïau does unlle yn y byd yn rhy bell.

Daliwn ati i ddal ati i hau trugaredd mewn tir o garreg: mae'r un weithred rasol yn drech na'r holl drahauster.

Yr unig beth i’w wneud yw hau fel y carem fedi.

(OLlE)

CYTGAN

Brysia allan, fy nghariad,

a bydd y debyg i afrewig,

neu’r hydd ifanc

ar fynyddoedd y perlysiau.

(Caniad Solomon 8:14 BCN)

Fe ddaethom i ddiwedd ein taith trwy gân y caniadau: Caniad Solomon. O holl lyfrau’r Hen Destament nid oes un yn anos i’w ddehongli na hwn. Mae’r gwahanol ddehongliadau ohono’n frith, ond prin yw’r pregethu ohono. Ysbrydolodd lenorion, beirdd ac emynwyr ymhob oes. Stori garu ydyw. Mae’r stori garu yn dechrau, yn naturiol, gyda’r amlygiad naturiol o gariad: cusan.

Cusaned fi â chusanau ei fin (1:2 WM).

Mae’r stori garu hon yn gorffen gydag amlygiad naturiol arall o gariad: brys. Traed cyflym sydd gan gariad bob amser: Brysia allan, fy nghariad. Mawr yw angen bro, gwlad a byd am Gariad ein Duw. Rhaid brysio gyda’r neges am y Cariad hwn.

Mae’r nodyn allweddol hwn o frys yn emyn mawr Morgan Rhys (1716-79). Benthycwn y geiriau yn sbardun i fyfyrdod, gweddi a gwasanaeth pellach:

Dewch, hen ac ieuainc, dewch

at Iesu, mae'n llawn bryd;

rhyfedd amynedd Duw

ddisgwyliodd wrthym cyd:

aeth yn brynhawn, mae yn hwyrhau;

mae drws trugaredd heb ei gau.

Dewch, hen wrthgilwyr trist,

at Iesu Grist yn ôl;

mae'i freichiau nawr ar led,

fe'ch derbyn yn ei gôl:

mae Duw yn rhoddi eto'n hael

drugaredd i droseddwyr gwael.

(OLlE)