SALM

Salm 133 a 134

Deuai’r pererinion o bell ac agos, ond yr un dyhead oedd yn eu cynnal bob un. Er gwaethaf pob gwahaniaeth, undeb dwfn yw undeb pobl Dduw. Yr undeb hwn a ganmolir yn y ddwy salm sydd yn destun sylw heddiw. Da, a dymunol yw’r undeb hwn. Bendith ydyw. Ceir dwy gymhariaeth hapus. Dywedir bod undeb fel olew gwerthfawr ar y pen, yn llifo i lawr dros y farf (Salm 133:2). Iraist fy mhen ag olew (Salm 23:5) fel arwydd o groeso. Nid oedd croeso i Iesu yng nghartref Simon: Fe mhen ag olew nid iraist (Luc 7:46). ‘Roedd olew hefyd yn arwydd o gysegru ac ymgysegru. Eneiniodd Moses Aaron ag olew er mwyn ei gysegru’n offeiriad (Lefiticus 8:12).

Dywedir fod undeb fel gwlith mynydd Hermon (Salm 133:3a). Mae hwnnw’n 9000 o droedfeddi o uchder ac mae eira arhosol ar ei gopa. Dyna ffynhonnell y gwlith bendithiol sydd yn llifo, medd y Salmydd, ac yn disgyn i lawr ar fryniau Seion (Salm 133:3b)

Yn Salm 134, try’r pererinion am adref ond fe bery’r addoliad yn y deml ddydd a nos. Bydd gweision yr ARGLWYDD yn ei fendithio gan godi eu dwylo yn y cysegr mewn gweddi a bendith. Bydded i’r ARGLWYDD eich bendithio o Seion (Salm 134:3); a’th fendithio di allan o Seion sydd gan William Morgan. Ie, allan o Seion, ac i’r holl fyd llifed cymod a bendith undeb pobl Dduw.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf; Sul llawn, ac amrywiol ei fendithion: Ieuan a Glyn fydd yn arwain yr Oedfa Foreol Gynnar (11/6 am 9:30 yn y Festri). Boed bendith.

Bydd cyfle i gyfrannau nwyddau tuag at Fanc Bwyd Caerdydd yn ystod y dydd a bydd brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi’r Oedfa.

Mae Sul y Drindod yn ddathliad o holl gyflawnder y Duwdod. Y Drindod fydd testun dwy bregeth y Sul gan Owain (10:30 a 18:00). Mae hanesyn am Awstin Sant yn cerdded ar hyd glan y môr un bore braf, pan welodd fachgen bach yn gwneud twll yn y tywod. Wedi gorffen tyllu, dechreuodd y bachgen gludo ychydig o ddŵr y môr a’i dywallt i’r twll. ‘Roedd Awstin yn digwydd myfyrio ar y Drindod ac ar fawredd Duw ar y pryd, a bu’r olygfa a welodd yn fodd i’w argyhoeddi nad oedd ganddo fwy o obaith i gyflwyno gogoniant cyflawn y Duwdod i bobl nag oedd gan y bachgen bach i gludo’r môr i gyd i’w twll bach a wnaeth yn y tywod.

Mae Duw Tragwyddol, y Tri yn Un; y Tad sy’n creu ac yn cynnal bywyd y byd, a’r Mab sy’n amlygu cariad Duw yn y byd ac yn dwyn iachawdwriaeth i bobl, a’r Ysbryd Glan sy’n nerthu’r credadun ar ei daith, gymaint yn fwy na’n hadnabyddiaeth ni ohono a’n holl ymdrechion gwan i’w ddisgrifio, neu i’w gynnwys yn ddestlus yn ein mân gredoau.

Gogoniant ein ffydd, fodd bynnag yw bod holl adnoddau diderfyn y Duwdod - y Tad a’r Mab a’r Ysbryd Glan - ar gael ar ein cyfer.

Pnawn Sul (14:30), ein braint fel eglwys fydd cael bod yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref yn y Tabernacl.

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i ddiwedd y flwyddyn waith hon.

Koinônia amser cinio dydd Mercher (14/6; 12:00): Mae ‘na fwy i bryd o fwyd o gwmpas bwrdd na bodloni’r archwaeth am fwyd. Mae’n gyfle i rannu syniadau, i drafod, i gymdeithasu a dod i nabod ein gilydd yn well. Dyna sy’n digwydd yn y Koinônia misol.

Babimini bore Gwener (16/6; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

Dydd Sadwrn, Mehefin 10 a Dydd Sul, Mehefin 11: ein brodyr a chwiorydd yn Eglwys Llanfair, Penrhys yn dathlu eu pen-blwydd yn 25 oed! Boed bendith ar y dathliadau. Duw a fo’n blaid iddynt yn eu cenhadaeth a gweinidogaeth.

Gweddi dros Gyfarfodydd Blynyddol Undeb yr Annibynwyr Cymraeg; 15-17/6 Gofalaeth Gellimanwydd a’r Gwynfryn Rhydaman a Moreia, Tycroes:

Arglwydd, dyro dy fendith ar Gyfarfodydd Blynyddol Undeb Annibynwyr Cymru fel y byddo i ti ein harwain i gariad teyrngar, ac ufudd-dod daionus. Amen

DALIWN ATI I DDAL ATI

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Heddiw, yn 1329 bu farw Robert the Bruce (g.1274). Mae’r hen goel am Robert a’r pry copyn yn gyfarwydd a phwysig. Dywedir i Robert, ar ôl cael ei orchfygu droeon ar dro, ffoi, a chael nodded mewn hen ysgubor. ‘Roedd Robert wedi llwyr ymlâdd - digalon a diflas ydoedd. Gwelodd yno bry copyn yn ceisio gwau ei we. ‘Roedd y we yn ddiogel mewn un man, ond ‘roedd rhaid angori pen arall y we. Ceisiodd y pry copyn wneud hynny, a methu. Ceisiodd eilwaith, a thrachefn, ond yn aflwyddiannus hyd y degfed tro, pryd llwyddodd. Bu mynych a dygn ymdrechion y pry cop yn ysbrydoliaeth i Robert. Aeth yn ôl i’r frwydr, wynebodd ei elynion, a’r tro hwn Robert a orfu. Hen goel; neges oesol gyfoes: dalifyndrwydd.

Saif Ofn ar riniog y drws, gan guro, curo a churo drachefn: daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi Nid oes ofn mewn cariad. (1 Ioan 4:18a)

Saethu a thrywanu. Safwn â'n pennau’n ein dwylo, ac wylo; wylo am eraill, ac wylo amdanom ein hunain. Daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi: Bendigedig fyddo Duw a Thad ein Harglwydd Iesu Grist, y Tad sy’n trugarhau a’r Duw sy’n rhoi pob diddanwch. Y mae’n ein diddanu ym mhob gorthrymder, er mwyn i ninnau, trwy’r diddanwch a gawn ganddo ef, allu diddanu’r rhai sydd dan bob math o orthrymder. (2 Corinthiaid 1:3,4)

Beth bynnag ddaw yn sgil yr Etholiad Cyffredinol yfory, daliwn ati i ddal ati i gyflawni’r gwaith byth-a-beunydd o ledaenu daioni a lledu trugaredd: gwneud beth sy’n iawn, caru teyrngarwch, ac ymostwng i rodio’n ostyngedig gyda’th Dduw. (Micha 6:8b)

Yng nghanol casineb ac anras, daliwn ati i ddal ati i amlygu gras: Glynwch wrth ddaioni. (Rhufeiniad 12:9)

Yn nrygioni’r byd, daliwn ati i ddal ati i gyhoeddi na fu, nid yw, ni fydd y drwg yn drech na’r da: Safwch yn gadarn da orthrymder. (Rhufeiniad 12:12)

Daliwch ati i weddïo (Rhufeiniad 12:12): O’n gweddïau does unlle yn y byd yn rhy bell.

Daliwn ati i ddal ati i hau trugaredd mewn tir o garreg: mae'r un weithred rasol yn drech na'r holl drahauster.

Yr unig beth i’w wneud yw hau fel y carem fedi.

(OLlE)

CYTGAN

Brysia allan, fy nghariad,

a bydd y debyg i afrewig,

neu’r hydd ifanc

ar fynyddoedd y perlysiau.

(Caniad Solomon 8:14 BCN)

Fe ddaethom i ddiwedd ein taith trwy gân y caniadau: Caniad Solomon. O holl lyfrau’r Hen Destament nid oes un yn anos i’w ddehongli na hwn. Mae’r gwahanol ddehongliadau ohono’n frith, ond prin yw’r pregethu ohono. Ysbrydolodd lenorion, beirdd ac emynwyr ymhob oes. Stori garu ydyw. Mae’r stori garu yn dechrau, yn naturiol, gyda’r amlygiad naturiol o gariad: cusan.

Cusaned fi â chusanau ei fin (1:2 WM).

Mae’r stori garu hon yn gorffen gydag amlygiad naturiol arall o gariad: brys. Traed cyflym sydd gan gariad bob amser: Brysia allan, fy nghariad. Mawr yw angen bro, gwlad a byd am Gariad ein Duw. Rhaid brysio gyda’r neges am y Cariad hwn.

Mae’r nodyn allweddol hwn o frys yn emyn mawr Morgan Rhys (1716-79). Benthycwn y geiriau yn sbardun i fyfyrdod, gweddi a gwasanaeth pellach:

Dewch, hen ac ieuainc, dewch

at Iesu, mae'n llawn bryd;

rhyfedd amynedd Duw

ddisgwyliodd wrthym cyd:

aeth yn brynhawn, mae yn hwyrhau;

mae drws trugaredd heb ei gau.

Dewch, hen wrthgilwyr trist,

at Iesu Grist yn ôl;

mae'i freichiau nawr ar led,

fe'ch derbyn yn ei gôl:

mae Duw yn rhoddi eto'n hael

drugaredd i droseddwyr gwael.

(OLlE)

SALM

Salm 53

Dywed yr ynfyd yn ei galon, "Nid oes Duw." (Salm 53:1).

Gwelir yma’r credadun yn cyhuddo’r anghredadun o ynfydrwydd - ffolineb. Golygfa wahanol a welir yn ein dyddiau ni. Gwelir heddiw, yr anghredadun yn cyhuddo’r credadun o’r ffolineb eithaf. O’r ddwy, rhaid i’r credadun ddewis yr olaf. Nid yn ei ddawn ddifenwi y gorwedd cryfder y credadun ond yn ei barodrwydd i gael ei ddifenwi er mwyn ei Dduw.

Yn ôl pryddest Cynan (1895-1970), cyhuddwyd y cenhadwr John Roberts (1853-1949) o’r ffolineb eithaf pan benderfynodd fynd yn genhadwr dros Iesu i Tsieina.

Ffŵl, ffŵl i’th gladdu dy hun

Yn China ddyddiau d’oes,

A thaflu gyrfa aur i ffwrdd

I sôn am Waed y Groes.

Erys her yng ngeiriau Halford Luccock (1885-1961): The Christian religion never strikes its most compelling notes, never gets into the treble clef, until it frankly admits the charge that it is tinged with irrationality.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sulgwyn. Echel ein Hoedfa Deulu bore Sul (10:30) fydd Actau 2:1: Ar ddydd cyflawni cyfnod y Pentecost yr oeddent oll ynghyd yn yr un lle. Trwy gyfrwng gair, gweithred, darlun a rhuban ystyriwn arwyddocâd y cymal: yr oeddent oll ynghyd. Yn, a thrwy’r Ysbryd Glân cawn ein tywys i undod â Duw yng Nghrist, a thrwy Crist â’n gilydd. Ym mywyd a chenhadaeth yr eglwys, dim ond hyn sydd bwysig: Byddwch yn gytûn ymhlith eich gilydd (Rhufeiniad 12: 16a). Croesawir ymwelwyr o Fadagascar, ac mae’n fwriad gennym anfon gair o gyfarchiad i’n brodyr a chwiorydd yn Eglwys y Tronavato ym Madagascar.

Wrth y bwrdd, hyfrydwch gennym, y Sul hwn eto fydd cael derbyn aelodau newydd i’n plith. Hefyd, cawn gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint.

Er nad yw plant yn cymuno yn eglwys Minny Street, mae’n fwriad gennym fod y plant a’r plantos yn dysgu beth yw arwyddocâd y ddefod hon. I wneud hynny, rhaid iddynt ddeall beth sydd yn digwydd, ac o’r herwydd symleiddiwyd yr eirfa ac addaswyd y delweddau’r mymryn lleiaf i gynnwys, addysgu a pharatoi’r ifanc yn ein plith.

Bydd paned a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi'r oedfa.

(‘Dewch i’r Parti!’. Ein Gweinidog fydd yn arwain Oedfa BBC Radio Cymru a ddarlledir bore a phrynhawn dydd Sul.)

Gan ei fod bellach wedi gorffen y gyfres o homilïau a myfyrdodau yn seiliedig ar fywyd a phrofiad y Seintiau Cymreig, mae cyfle i Owain ail-gydio yn y gyfres pregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Yn Oedfa Hwyrol (18:00) y Sulgwyn, Simon fodd testun ein sylw, Simon o Samaria, Simon y Swynwr (Actau 8:9-25). Pa neges sydd gan hwn ar ein cyfer tybed? Nid gallu i’w drin yn ôl mympwy dyn yw’r Ysbryd Glân, ond awdurdod y mae’n rhaid ufuddhau iddo.

PIMS nos Lun (5/6; 19:00-20:30 yn y Festri): Addfwynder (Galatiaid 5:22).

Bydd ein Hymddiriedolwyr yn cwrdd nos Fercher. Gofynnwn am fendith Duw ar ei gwaith.

Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd: Yr Athro John Gwynfor Jones (500 mlwyddiant y Diwygiad Protestannaidd a Martin Luther) 19:30 yn Eglwys Canol y Ddinas (URC), Windsor Place. Gweddïwn am wenau Duw ar waith a chenhadaeth Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd.

ADOLYGU

Yng nghanol dy adolygu, prin fod amser gennyt i ddarllen unrhyw beth ond dy nodiadau a’th werslyfrau; ond gall y Llyfr fod yn gymorth wrth fynd i’r afael â’r llyfrau; gall y Gair helpu gyda’r holl eiriau sydd angen i ti ddeall, dehongli a chofio. Mae ambell adnod yn adnodd adolygu!

Dyma weddi fach i’th gynnal trwy’r arholiadau:

O! Dduw Dad, dyro gymorth i mi wrth baratoi i’r arholiadau hyn.

Rho i mi, os gweli’n dda o’th ddoethineb:

Doethineb yr ARGLWYDD osododd sylfeini’r ddaear; a’i ddeall e wnaeth drefnu’r bydysawd. (Diarhebion 3:19)

Pan mae’r gwaith yn drwm, a dal ati i ddal ati yn anodd,

Os gweli’n dda, rho i mi ddalifyndrwydd:

Mae’r rhai sy’n dal ati yn wyneb treialon yn cael eu bendithio gan Dduw. (Iago 1:12)

Arholiadau; fe ddônt i ben,

Daw diwedd i’r adolygu,

Rho i mi, os gweli’n dda hunanddisgyblaeth:

Dydy disgyblaeth byth yn bleserus ar y pryd (mae’n boenus!) - ond nes ymlaen dyn ni’n gweld ei fod yn beth da. (Hebreaid 12:11)

Yng nghanol yr holl boeni,

Fi’n poeni,

Anwyliaid yn poeni amdanaf,

Os gweli’n dda, rho i mi, ac i bawb sydd yn annwyl gennyf ymddiriedaeth:

Y mae gennyf gryfder at bob gofyn trwy yr hwn sydd yn fy nerthu i. (Philipiaid 4:13)

Bendithia fi, nawr a phob amser â sicrwydd o’th fendith:

Plîs bendithia fi...Cynnal fi! Cadw fi’n saff. (1 Cronicl 4:10)

Clyw a derbyn fy ngweddi a’m gweddïau. Amen.

CYTGAN

Pwy yw hon sy’n dod i fyny o’r anialwch,

yn pwyso ar ei chariad?

Deffroais di dan y pren afalau,

lle bu dy fam mewn gwewyr gyda thi,

lle bu’r un a esgorodd arnat mewn gwewyr.

Gosod ni fel sêl ar dy galon,

fel sêl ar dy fraich;

oherwydd y mae cariad mor gryf â marwolaeth,

a nwyd mor greulon â’r bedd;

y mae’n llosgi fell ffaglau tanllyd

fel fflam angerddol.

(Caniad Solomon 8:5-7 BCNad)

Canys cariad sydd gryf fel angau: cytunai’r esbonwyr i gyd mai dyma uchafbwynt Caniad Solomon. Nid hardd a da yn unig mo cariad, ond cryf hefyd - mor gryf â marwolaeth ei hun. Onid cryfach? Tân ysol ydyw, a wrthwyneba ac a ddeil yn erbyn pob ymgais i’w ddiffodd. Nid rhywbeth sentimental ydyw; gall wynebu, a goresgyn unrhyw a phob peth.

Benthycwn brofiad William Williams (1717-91), yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Anfeidrol felys yw dy hedd,

a chryf dy gariad fel y bedd.

Amen